| |
Datum |
Gebeurtenis(sen) |
| 1 | 1875 | - 1875: Uitvinding gloeilamp
De officiële uitvinding van de gloeilamp: een gloeidraad van koolstof
In 1875 werd de vacuümpomp uitgevonden door Hermann Sprengel. Daardoor kreeg de gloeilamp nieuwe kansen en kon er een redelijk werkende lamp worden gemaakt.
Swan / Bron: Maximus Rex, Wikimedia Commons (Publiek domein)Swan / Bron: Maximus Rex, Wikimedia Commons (Publiek domein) Dat gebeurde als eerste door de Engelse schei- en natuurkundige Joseph Swan. In februari 1879 demonstreerde hij op een lezing in Newcastle een lamp met een gloeidraad van koolstof, de kooldraadlamp. Deze draad kon door het vacuüm binnen de glazen bol niet meer verbranden. Swan kreeg daarop het Britse patent.
Slechts een dik half jaar later, in oktober 1879 toonde Thomas Alva Edison in de Verenigde Staten zijn eerste werkende gloeilamp. Hij deed dit door zijn hele huis in New York vol te hangen met brandende gloeilampen, iets dat groot enthousiasme teweeg bracht bij de Amerikaanse bevolking. Ook deze lampen hadden een gloeidraad van koolstof.
In de Verenigde Staten kreeg Edison het patent, maar niet in Groot-Brittannië, want daar had Swan het al. Een kwestie die zou leiden tot jarenlang juridisch gesteggel tussen beide heren.
Het verschil met de lamp van Swan was dat die van Edison al geschikt was voor grootschalig gebruik, terwijl Swan slechts een werkende eenling had geproduceerd. Vandaar dat Edison meestal toch wordt aangewezen als de uitvinder van de eerste, echt bruikbare gloeilamp. Al moge het duidelijk zijn dat men daar in Groot-Brittannië, tot op de dag van vandaag, niets van wil weten. Voor de Britten telt Swan onbetwistbaar als de uitvinder van de gloeilamp.
In 1881 richtten zowel Swan als Edison een eigen bedrijf op om hun respectievelijke kooldraadlampen in productie te nemen. Dat zou beiden commercieel succes brengen. Edison pakte de zaken wel een stuk grondiger aan, want behlave de lampen leverde hij ook de bijbehorende elektrische infrastructuur.
De kooldraadlamp was echter verre van ideaal. Hij gaf maar zwak licht en had een levensduur van slechts honderd uur. Vandaar dat men door bleef zoeken naar betere oplossingen.
|
| 2 | 1876 | - 1876: Little Big Horn
Slag bij Little Big Horn in de V.S. waar het Amerikaanse leger door de Indianen in de pan wordt gehakt
- 10 mrt 1876: Uitvinding telefoon
Alexander Graham Bell vroeg als eerste patent aan voor de telefoon. Maar Antonio Meucci was degene die de telefoon heeft uitgevonden naar een idee van Charles Boursel.
|
| 3 | 1877 | - 1877: Phonograaf
Thomas Edison vindt de phongraaf uit. De voorloper van de grammafoon.
|
| 4 | 1880 | - 31 aug 1880: Wilhelmina
Geboorte van prinses Wilhelmina op paleis Noordeinde in Den Haag.
|
| 5 | 1884 | - 1884: Driewielige automobiel
Eerste paardloze rijtuig op benzine ontwikkeld door Carl Benz in Duitsland.
Het daadwerkelijke patent wordt in de Duitse hoofdstad verleend door het Kaiserliches Patentamt voor een „fahrzeug mit gasmotorenbetrieb.”
Vrijwel tegelijk ontwikkelt Gottlieb Daimler zijn vierwielige motorwagen waarvoor hij in hetzelfde jaar eveneens een patent krijgt. De twee mannen staan aanvankelijk onafhankelijk van elkaar aan de basis van het huidige Mercedes-Benz.
|
| 6 | 1886 | - 8 mei 1886: Coca Cola
We schrijven 1886 wanneer John S. Pemberton, een arts-apotheker uit Atlanta, beslist om te innoveren. Pemberton wil scoren met een nieuwe drank op basis van plantenextracten. In mei 1886 start hij met de verkoop van een bruin bruisend drankje op basis van siroop en koolzuurhoudend water. De rest is geschiedenis, ook al liet weinig dat destijds vermoeden.
Negen glazen per dag aan 5 cent per stuk, goed voor een eerste jaaromzet van 35 dollar. De start van John Pembertons nieuwe drankje was allesbehalve verschroeiend. Het succes kwam pas goed op gang toen Frank M. Robinson in de zaak stapte. Hij bedacht de naam Coca‑Cola en liet het sierlijke logo uit zijn pen rollen. Al na enkele jaren deden Pemberton en Robinson hun bedrijfje van de hand. Zakenman Asa Candler was fan en betaalde voor de onderneming en recept (dat tot op heden een goed bewaard geheim is gebleven) een totaalprijs van 2.300 dollar. Een koopje, zou later blijken.
|
| 7 | 1890 | - 1890: Hollerithkaart
De ponskaart van Herman Hollerith wordt voor de eerste maal gebruikt tijdens de volkstelling in de Verenigde Staten.
- 1890: Koning Willem III sterft
Koning Willem III der Nederlanden sterft, hij wordt opgevolgd door zijn tienjarige dochter Wilhelmina. Zijn weduwe de Nederlandse koningin-moeder Emma neemt als regent het koningschap waar. Tot 1898 bemoeit zij zich intensief met haar opleiding en reist met Wilhelmina naar alle provincies om de kleine koningin aan het volk voor te stellen.
- 1890: Groothertogdom Luxemburg
Groothertogdom Luxemburg (Huis Nassau-Weilburg). De oom van koningin-moeder Emma, Adolf van Nassau, wordt de nieuwe Groothertog van Luxemburg.
- 1890: Strenge winter
Pim Mulier legt de basis van de Elfstedentocht.
- 29 dec 1890: Wounded Knee
Het Bloedbad van Wounded Knee (Engels: Wounded Knee Massacre) was een bloedbad onder indianen door de Amerikaanse cavalerie op 29 december 1890, in het plaatsje Wounded Knee in South Dakota.
|
| 8 | 1892 | - 1892: Greenwich Mean Time
België voert de Greenwich Mean Time in.
Greenwich Mean Time, afgekort tot GMT (soms incorrect geïnterpreteerd als Greenwich Meridian Time), is de tijdzone waarin onder meer het Verenigd Koninkrijk valt. Oorspronkelijk was GMT de middelbare zonnetijd op de lengtegraad van het Koninklijk Observatorium van Greenwich in Londen. GMT komt in de praktijk overeen met UTC, de gecoördineerde wereldtijd, welk sinds 1972 GMT vervangt.
- 1892: Internationale schaatsunie
In 1892 wordt de Internationale Schaatsunie opgericht om de wereldkampioenschappen langebaan, die sinds 1889 in Amsterdam worden gehouden, te gaan organiseren. Bij de vijftien Europese lidstaten voegt zich in 1896 Canada.
- 1892: Olympische spelen
In 1892 neemt Pierre de Coubertin het initiatief om de Olympische Spelen uit de Griekse oudheid nieuw leven in te blazen. Vier jaar later vinden in Athene de eerste moderne Olympische Spelen plaats
|
| 9 | 1893 | - 1893: Kiesrecht
In België wordt in 1893 het algemeen meervoudig stemrecht ingevoerd, en in Nieuw-Zuid-Wales (Australië) wordt het juist afgeschaft en vervangen door het beginsel van "one man, one vote".
in Nederland wordt een jaar later de ontwerp-kieswet van Johannes Tak van Poortvliet verworpen. De kiesrechtuitbreiding verdeelt zowel de liberalen als de Anti-Revolutionairen in "Takkianen" en "Anti-Takkianen". In 1896 weet minister Samuel van Houten het kiesrecht zo in de wet te formuleren dat de helft van de volwassen mannen kiesgerechtigd wordt.
Intussen voeren in 1893 Nieuw-Zeeland en de Amerikaanse staat Colorado als eerste landen vrouwenkiesrecht in.
|
| 10 | 1895 | - 1895: Cinematograaf
Vanaf 1895 trekken de gebroeders Lumière rond met hun cinematograaf. Het eerste filmpje in Nederland wordt gemaakt bij de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898.
- 1895: Röntgen
Ontdekking van röntgenstraling door Wilhelm Conrad Röntgen.
- 1895: Gaspenning
Invoering van de gaspenning.
Een gaspenning of gasmunt is een muntje waarmee men tot in de jaren 50 (in sommige gemeenten tot in de jaren 60) van de 20e eeuw het gasverbruik in vele gemeenten kon betalen. Hiervoor was in de meterkast een speciale meter, een muntmeter, geïnstalleerd, die door de meteropnemer werd geleegd. De munten kocht men uit muntautomaten die in de wijken waren geplaatst door het gemeentelijk gasbedrijf. In Rotterdam werden ze verkocht door waterstokerijen.
Na inworp moest de knop gedraaid worden
Het doel van de gaspenningen was te voorkomen dat mensen een te grote betalingsachterstand opliepen bij het gasbedrijf.
In tegenstelling tot een verkoopautomaat had een muntmeter geen verfijnde apparatuur om de penning te controleren. Dat was niet nodig: als er valse munten in de meter werden gevonden, wist men wie daarvoor aansprakelijk was.
|
| 11 | 1896 | - 1896: Nobelprijs
De Zweedse industrieel Alfred Nobel, rijk geworden in oorlogen en wapenwedloop, sterft. Met zijn testament richt hij een stichting op die zijn vermogen zal beheren en uit de rente jaarlijks prijzen zal toekennen voor de bevordering van wetenschap en vrede.
- 18 mei 1896: De eerste auto in Nederland
Er wordt veel gespeculeerd over wie de eerste auto in Nederland bezat. Algemeen wordt aangenomen dat de Haagse hoffotograaf Adolphe Zimmermans, dit is een pseudoniem voor B.E.A. van Varseveld, de eerste Nederlandse automobilist was. Zimmermans was geïnteresseerd in de nieuwe uitvinding en bestelde een Benz Victoria. De Benz was afkomstig uit de Duitse stad Mannheim en werd afgeleverd in Arnhem op 18 mei 1896. Het daaropvolgende jaar besloten Menno en August Eysink, zoons van voertuigfabrikant Eysink, de eerste Nederlandse auto te bouwen. In eerste instantie maakten zij gebruik van Benz-motoren, maar daarna creëerden zij hun eigen motoren. Hiermee was Eysink de eerste Nederlandse autofabrikant.
|
| 12 | 1897 | - 1897: Goudkoorts
Goldrush van Klondike in Canada.
In 1896 werd goud gevonden in de Bonanza Creek, nabij Dawson City in Yukon, Canada. Toen een aantal mijnwerkers in 1897 met hun goud in Seattle aankwamen, brak een goudkoorts uit die leidde tot een grote goldrush. Duizenden goudzoekers trokken naar de regio Klondike in Yukon. Dawson City groeide binnen een paar maanden tot een metropool van zeker 30.000 inwoners.
|
| 13 | 1903 | - 17 dec 1903: Eerste vlucht gebroeders Wright
De Wright Flyer was het eerste gemotoriseerde vliegtuig dat echt van de grond kwam. Op 17 december 1903 maakten de gebroeders Wright bij het dorp Kitty Hawk, in North Carolina er hun eerste geslaagde vlucht mee. Het vliegtuig was voornamelijk gemaakt van hout en stof. De motor, een 4-cilinder van 12 pk, werd ontworpen en gemaakt door Charles Taylor.
Het toestel bleef de eerste keer 12 seconden in de lucht en legde een afstand van 120 voet (= 36,6 meter) af. Later op de dag kwam het vliegtuigje tot 852 voet (260 meter) in 59 seconden.[1] Die 260 meter werden met een gemiddelde snelheid van bijna 16 km/u afgelegd.
Het vliegtuig is onderdeel van de expositie The Wright Brothers & The Invention of the Aerial Age in het National Air and Space Museum in Washington, DC
|
| 14 | 1912 | - 14 apr 1912: Ondergang Titanic
Op 14 april 1912 kwam de RMS Titanic in botsing met een ijsberg op de Atlantische Oceaan. Binnen drie uur verdween het schip onder water, met de dood van 1.522 opvarenden als gevolg. Door de bestudering van de persoonlijke verhalen van zowel slachtoffers als overlevenden kunnen historici inmiddels een indrukwekkend gedetailleerd beeld schetsen van de laatste uren van de Titanic.
|
| 15 | 1914 | - 28 jul 1914—11 nov 1918: Eerste Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog, ook de Wereldoorlog of de Grote Oorlog genoemd, was een wereldoorlog die in Europa begon op 28 juli 1914 en tot 11 november 1918 duurde. Elf november bleef bekend als Wapenstilstandsdag. Met in 1918 de Spaanse griep afkomstig van de Amerikanen. Door de griep werd deze oorlog het dodelijkste conflict dat de mensheid ooit kende.
|
| 16 | 1919 | - 6 nov 1919: Eerste Radio uitzending in Nederland
Den Haag 1919 – Boven de deur van zijn ‘studio’ prijkt een bordje met de tekst “Brandt dit licht, dan koppen dicht”. Vanuit zijn eigen woonhuis verzorgt Hans Idzerda op de avond van 6 november 1919 de eerste radio-uitzending in Nederland en stichtte daarmee eveneens de eerste commerciële radio-omroep ter wereld.
|
| 17 | 1932 | - 1932: Wilhelmus van Nassouwe
Een volkslied is een lied dat een land symbolisch vertegenwoordigt. In Nederland is het 'Wilhelmus van Nassouwe' het officiële volkslied sinds 1932. Tot die tijd was het 'Wien Neêrlands Bloed' het officiële volkslied van het Koninkrijk der Nederlanden. Het Wilhelmus is wel eerder ontstaan dan het 'Wien Neêrlands Bloed'.
|
| 18 | 1939 | - 1 sep 1939—2 sep 1945: Tweede Wereldoorlog
Met in augustus 1945 nucleaire wapens ingezet tegen de Japanse burgerbevolking. Hierbij vielen 250.000 directe slachtoffers.
- 3 sep 1939: Oorlog
Brittanië en Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog
|
| 19 | 1940 | - 27 jul 1940: What's up doc?
Bugs Bunny is een personage uit de tekenfilmserie Looney Tunes/Merrie Melodies. Bugs is een van de bekendste tekenfilmfiguren ter wereld. Vooral bekend is zijn in een New Yorks accent gestelde vraag: "What's up doc?", die voor het eerst op 27 juli 1940 te horen was in A Wild Hare. Bugs verscheen echter al in 1938 in een filmpje van Porky Pig: Porky's Hare Hunt. Het bekendst is hij echter geworden met zijn tegenspelers Elmer Fudd en Daffy Duck.
|
1875 - 1940 (64 jaar)
Taal
